Dziś obchodzimy Światowy Dzień Świadomości Autyzmu. W związku z przerwą świąteczną szkoła, do której chodzą moje dzieci nie zaapelowała o przyjście dzieci do szkoły w ubraniach w kolorze niebieskim. Zaapelowała o przesyłanie zdjęć dzieci ubranych na niebiesko, by pokazać, że nie jesteśmy obojętni. A ja tak sobie myślę, że gdyby tak nauczyciele, przynajmniej ci, którzy uczą w szkołach, w których są klasy integracyjne, z okazji tego dnia przeprowadzili np. na zajęciach z etyki czy na godzinie wychowawczej (lub odpowiedniku takiego przedmiotu) pogadankę o tym, czym jest spektrum autyzmu i jak się objawia u dzieci, zdecydowanie łatwiej by było nie być obojętnym. Skoro zaś na żadne zmiany w tym kierunku się nie zanosi, wszystkim, którzy naprawdę nie chcą być obojętni, a w każdym razie chcą być świadomi, polecam pięć książek przybliżających czym jest spektrum autyzmu. Klikając w tytuły dwóch pierwszych, przeniesiesz się do moich pełnych opinii o tych książkach.

1. Niegrzeczne. Historie dzieci z ADHD, autyzmem i zespołem Aspergera

Zbiór wywiadów z osobami, których te zaburzenia osobowości w jakiś sposób dotyczą. Jeśli chcesz mieć pojęcie na temat spektrum autyzmu a nie masz czasu lub ochoty na to, by przedzierać się przez liczne publikacje dotyczące tego zaburzenia osobowości, to zdecydowanie polecam tę pozycję. Przy okazji dowiesz się trochę o bardziej lub mniej typowych objawach ADHD. Jacek Hołub rozmawia bowiem nie tylko z rodzicami (głównie matkami) tych „trudnych” dzieci, ale i z nauczycielami wspomagającymi, pedagogami szkolnymi, pracownicą poradni psychologiczno-pedagogicznej i chłopakiem, u którego po wielu latach zmagania się z niechęcią innych, udało się zdiagnozować zespół Aspergera. Dzięki takiemu podejściu do tematu możesz zobaczyć osoby ze spektrum autyzmu z różnych perspektyw. Dzięki zaś temu, że bohaterami wywiadów są różne „niegrzeczne” dzieci, możesz zorientować się, że autyzm niejedno ma oblicze, że jeśli znasz tylko jedno dziecko z tym zaburzeniem, to i tak wiesz niewiele.  Dodatkową wartością książki są informacje na jakie ułatwienia w szkole mogą liczyć dzieci, u których zdiagnozowano zaburzenia ze spektrum autyzmu.

2. Nie jestem kosmitą. Mam zespół Aspergera

Książka szczególnie cenna, bowiem jej autorka Joanna Ławicka, sama będąc osobą z zespołem Aspergera udowadnia, że zaburzenie to nie jest to przeszkodą w normalnym funkcjonowaniu w naszej rzeczywistości.Co więcej, jako terapeutka osób ze spektrum autyzmu, potrafi nawiązać lepszy kontakt ze swoimi pacjentami, bowiem z własnego doświadczenia zna problemy, z jakimi się borykają. Pokazuje osobom w spektrum, że fakt, iż różnią się od swoich rówieśników, nie oznacza, że są gorsze, tylko że po prostu inaczej odbierają świat. Wprawdzie książka adresowana jest przede wszystkim do osób, które dopiero poznały diagnozę „autyzm”, jednak może się ona przydać także ich rodzicom czy nauczycielom.

3. Syndrom czerwonej hulajnogi

Autobiograficzna książka matki autystycznego syna. Mirka Jaworska opisuje nie tylko zachowania dziecka autystycznego, ale i drogę przez mękę, jaką musiała przejść, pozbawiona pomocy lekarzy, psychologów i pedagogów. Syndrom czerwonej hulajnogi to historia rodziny, która jednoczy się w walce o zdrowie jednego z dzieci; opowieść o ludzkiej nietolerancji dla odmienności i generalnie o problemach, z jakimi zmagać się muszą rodzice dzieci z zaburzeniami poznawczymi. Tym, co urzeka w tej opowieści jest miłość, z jaką autorka opisuje walkę o dostosowanie syna do życia w społeczeństwie. Na zakończenie matka dopuszcza do głosu swojego syna Michała, który opisuje jak postrzega świat. Wprawdzie trochę mi brakuje, tak dla uzupełnienia, opinii jego rodzeństwa, którego życie musiało zostać dostosowane do tego trudniejszego brata, jednak jeśli chodzi o sam opis dziecka z zaburzeniami ze spektrum autyzmu i realiów, z jakimi musi się zmagać takie dziecko i jego rodzina – pozycja godna polecenia.

4. Dlaczego podskakuję

Wszystkie poprzednie pozycje ukazywały dzieci z tzw. autyzmem wysokofunkcjonującym, z takim bowiem dzieckiem najłatwiej nawiązać kontakt, takie dziecko może uczęszczać do szkoły i nawet odnieść w życiu sukces zawodowy (patrz: Bill Gates). Dlaczego podskakuję to książka, której autor jest dużo głębiej zanurzony w spektrum autyzmu. Tylko dzięki wytrwałości nauczycielki i matki Naoki Higashida nauczył się porozumiewać z innymi za pomocą specjalnej planszy, na której wskazywał litery, tworzące właściwe słowa; bowiem rozmawiać do chwili, kiedy podyktował swoją książkę (miał wówczas 13 lat), nie potrafił. Dlaczego podskakuję to odpowiedzi na 58 najczęściej zadawanych pytań, dotyczących autyzmu. I choć niejednokrotnie przeczytać można: nie wiem, dlaczego tak robię, po prostu nie potrafię się powstrzymać – wiedza taka i tak jest bardzo cenna. Równie cenny jest wstęp Davida Mitchella, pisarza, który przetłumaczył tę książkę z języka japońskiego na angielski.

5. Patrz mi w oczy

Kolejna autobiografia. Tym razem mężczyzny, który w wieku 40 lat dowiedział się, że cierpi na zespół Aspergera. W autobiografii Johna Eldera Robinsona interesujący jest nie tylko opis jego życia sprzed diagnozy i sposoby radzenia sobie z własną odmiennością. Godne uwagi są jego prywatne refleksje na temat autyzmu, snute z perspektywy czasu, oparte na własnych doświadczeniach i na tym, co przeczytał na temat swojego zaburzenia. Robinson nie jest dowodem na to, że osoby autystyczne przejawiają wybitne zdolności, acz jest dowodem, że osoby autystyczne zdolności takie potrafią posiadać. A przy okazji pokazuje, że choć osoby ze spektrum mają często problemy z porozumiewaniem się z innymi, to potrafią bardzo ciekawie pisać.